ರಾಘವೇಂದ್ರ ಪಾಟೀಲರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ತಂದುಕೊಟ್ಟಿರುವ ’ತೇರು’ (೨೦೦೩) ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬಹು ಮುಖ್ಯ ಸೃಷ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಪಾಟೀಲರ ’ದೇಸಗತಿ’, ’ಕರೀಟೊಪಗಿ’ ಮುಂತಾದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿತವಾದ, ಊಳಿಗಮಾನ್ಯ ಪದ್ಧತಿಯ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಇನ್ನೂ ಉಸಿರೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಜೀವನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿಯೇ ’ತೇರು’ ಕೂಡ ಜನ್ಮ ತಾಳಿದೆ. ’ದೇಸಗತಿ’ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಬಂದ ಧರಮನಟ್ಟಿ ದೇಸಗತಿಯ ಕಥೆಯ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮುಂದುವರಿಕೆ ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿದೆ ಎನ್ನಬಹುದು.
Read Moreವ್ಯಕ್ತಿ, ಸಮುದಾಯ, ಚರಿತ್ರೆ ಇವುಗಳ ಕೂಡು ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿ ಬದುಕಬೇಕಾಗಿ ಬರುವ ಮಾನವರ ನಾನಾ ನೆಲೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳೇ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಪಾಟೀಲರ ಕಥೆಗಳ ಸ್ಥಾಯಿ ಶ್ರುತಿ. ಪಾಟೀಲರಿಗೆ ಅಂತಹ ಶ್ರುತಿ ಮನುಷ್ಯ ಭಾವನೆಗಳ ಒಳದನಿಗಳೊಡನೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾದರೆ ಸಾಕು. ಅವರ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಒಳದನಿಗಳು ಹೊರಲೋಕದ ಸತ್ಯದೊಡನೆ ಹೇಗೋ ಒಂದು ಲಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತವೆ. ಆ ಕೂಡು ಬಿಂದು ಪಾಟೀಲರ ನಿರಂತರ ಶೋಧದ ತಾತ್ವಿಕ ನೆಲೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೆ ಅದು ಸ್ಥಾಯಿ.
Read More
ಕಥನಕಾರರಾದ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಪಾಟೀಲರು ಎಂಭತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉದಯವಾಣಿಯ ದೀಪಾವಳಿ ಕಥಾಸ್ಪರ್ಧೆಗೆ ಬರೆದು, ಪ್ರಥಮ ಬಹುಮಾನ ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಕಥೆ ಇದು. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ದಲಿತ ಬಂಡಾಯದ ಆಶಯಗಳ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯವಿದ್ದ ಕಾಲವದು. ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಸಂವೇದನೆಗಳು ಆದರ್ಶ ನೆಲೆಯಿಂದ, ಪ್ರಜ್ಞಾನೆಲೆಯಿಂದ, ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಲೆಗೆ Shiಜಿಣ ಆದ ಸಂದರ್ಭವದು. ಇಂತಹ ಒತ್ತಡದ ಮಧ್ಯೆ ಕಥೆಯನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರಂಭಿಸಿದ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಪಾಟೀಲರು ನವ್ಯ ತಂತ್ರ ವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸದೇ ಅಥವಾ ನವ್ಯೋತ್ತರದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪಠ್ಯಗಳಿಗೆ
Read More
ರಾಘವೇಂದ್ರ ಪಾಟೀಲರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ತಂದುಕೊಟ್ಟಿರುವ ’ತೇರು’ (೨೦೦೩) ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬಹು ಮುಖ್ಯ ಸೃಷ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಪಾಟೀಲರ ’ದೇಸಗತಿ’, ’ಕರೀಟೊಪಗಿ’ ಮುಂತಾದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿತವಾದ, ಊಳಿಗಮಾನ್ಯ ಪದ್ಧತಿಯ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಇನ್ನೂ ಉಸಿರೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಜೀವನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿಯೇ ’ತೇರು’ ಕೂಡ ಜನ್ಮ ತಾಳಿದೆ. ’ದೇಸಗತಿ’ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಬಂದ ಧರಮನಟ್ಟಿ ದೇಸಗತಿಯ ಕಥೆಯ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮುಂದುವರಿಕೆ ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿದೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ವೆಂಕೋಬರಾವ್ (ರಂಗೋ ಪಟವರ್ಧನ್) ಕಟ್ಟಿದ ದೇಸಗತಿಯ ಅವನತಿಯ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಅದರ ವೈಭವದ ದಿನಗಳನ್ನು ನೆನೆಯುತ್ತ ಈ ಕೃತಿ ಇವತ್ತಿನ ಬಾಳನ್ನು ಅರಿಯಲೆತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವದ ಚರಿತ್ರೆ ಮರೆತಿಲ್ಲ, ತಕ್ಷಣ ಮರೆಯುವ ಅಪೇಕ್ಷೆಯೂ ಇಲ್ಲ. ದೇಸಗತಿಯ ಕಥೆಯನ್ನು ಅಮರವಾಗಿಸುವ ಬಯಕೆಯ ಸ್ವಾಂವಜ್ಜ ಇದ್ದಾನೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಆ ಪುರಾಣವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುವ ದ್ಯಾವಪ್ಪನೂ ಇದ್ದಾನೆ. ಆದರೆ ಅವನು ಆ ಸನ್ನಿವೇಶದಿಂದಲೇ ಆಚೆ ಹೋಗಿ ನಿಂತಿದ್ದಾನೆ. ಹೊಸ ಕಾಲದ ತಿಳಿವಳಿಕೆಗಳು ಅಷ್ಟಷ್ಟಾಗಿ, ಇಷ್ಟಿಷ್ಟಾಗಿ ದೇಸಗತಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿವೆ. ದೇಸಾಯರ ಜಾಗ ಜನರಿಗೆ ಸೈಟುಗಳಾಗಿ ಸರಕಾರದಿಂದ ಮಂಜೂರಾಗಿದೆ. ಇಂಥ ಲಾಭಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಾಗಲೂ ವಿಠ್ಠಲನ ದೇವಾಲಯ, ಚಲಿಸಲಾರದೆ ನಿಂತಿರುವ ರಥ ಮುಂತಾದವು ಜನರ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಕೆರಳಿಸುತ್ತವೆ. ಹೊಸಕಾಲಕ್ಕೆ ಅವನ್ನೆಲ್ಲ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿರಿಸುವ ಅಪೇಕ್ಷೆ ಅನೇಕರಿಗಿದೆ.
ವ್ಯಕ್ತಿ, ಸಮುದಾಯ, ಚರಿತ್ರೆ ಇವುಗಳ ಕೂಡು ಬಿಂದುವಿನಲ್ಲಿ ಬದುಕಬೇಕಾಗಿ ಬರುವ ಮಾನವರ ನಾನಾ ನೆಲೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳೇ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಪಾಟೀಲರ ಕಥೆಗಳ ಸ್ಥಾಯಿ ಶ್ರುತಿ. ಪಾಟೀಲರಿಗೆ ಅಂತಹ ಶ್ರುತಿ ಮನುಷ್ಯ ಭಾವನೆಗಳ ಒಳದನಿಗಳೊಡನೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾದರೆ ಸಾಕು. ಅವರ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಒಳದನಿಗಳು ಹೊರಲೋಕದ ಸತ್ಯದೊಡನೆ ಹೇಗೋ ಒಂದು ಲಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತವೆ. ಆ ಕೂಡು ಬಿಂದು ಪಾಟೀಲರ ನಿರಂತರ ಶೋಧದ ತಾತ್ವಿಕ ನೆಲೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೆ ಅದು ಸ್ಥಾಯಿ. ಪಾಟೀಲರ ಕಥಾಲೋಕದ ಶೋಧದ ಸಾಧನೆಗಳೆಲ್ಲಾ ತಮಗೆ ತಾವೇ ಪ್ರಮಾಣ. ಅವರ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಶೋಧದ ಒಂದು ನೆಲೆ ತೇರು ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಹರಳುಗೊಂಡಿತು. ತೇರು ಕಾದಂಬರಿ ಬಳಿಕ ಬರೆದ ಕತೆಗಳಲ್ಲಿ, ಹಿಂದೆ ಸೂಚಿಸಿದ ಕೂಡು ಬಿಂದುವಿನ ನೆಲೆಯಿಂದ ಮತ್ತೆ ಶೋಧದ ಮರು ಪಯಣ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದೆ. ಅವರ ಮಾಯಿಯ ಮುಖಗಳು ಕತೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಸದಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಅಲೌಕಿಕದ ಶೋಧ ಅವರ ಈಚಿನ ಕತೆ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಮಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಲೋಕ, ನಾಟಕದ ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳು ಅಲೌಕಿಕವಾದ್ದು. ವಿಧಿಯೇ ? ಅಥವಾ ಅದಲ್ಲದೆ ಏನಾದರೂ ಇದೆಯೆ ? ಎಂಬ ಶೋಧದಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ಯಾವಾಗ ಇನ್ನೊಂದು ತೇರನ್ನು ಎಳೆಯುತ್ತಾರೋ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಪಾಟೀಲರ ಗಂಭೀರ ಓದುಗರಿಗೆಲ್ಲಾ ಕೂತೂಹಲವಿದ್ದೀತು . ಸಂಗೀತ ಹಾಗೂ ಜಾತ್ರೆಯ ರೂಪಕಗಳ ಮೂಲಕ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಪಾಟೀಲರ ಸಮಗ್ರ ಕತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಹೇಳಲು ಪ್ರಯಿತ್ನಿಸಿದೆ. ಪಾಟೀಲರ ಅನುಭವ ಲೋಕ-ಜಾತಿ ಪರಂಪತೆ, ಧರ್ಮ ಇವುಗಳ ಮೂಲಕ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಏಳುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಸಮಾನಾಂತರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವನ್ನು ಈ ತನಕ ಸಾಧಿತವಾದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮೌಲ್ಯ ಮಾಪನದ ಮಾನದಂಡಗಳಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಳವಡಿಸಿ ಹೇಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಅವುಗಳು ಯಾಕೆ ತಮಗೆ ತಾವೇ ಪ್ರಮಾಣ ಎಂಬ ವಿಚಾರವನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು.
ಕಥನಕಾರರಾದ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಪಾಟೀಲರು ಎಂಭತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉದಯವಾಣಿಯ ದೀಪಾವಳಿ ಕಥಾಸ್ಪರ್ಧೆಗೆ ಬರೆದು, ಪ್ರಥಮ ಬಹುಮಾನ ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಕಥೆ ಇದು. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ದಲಿತ ಬಂಡಾಯದ ಆಶಯಗಳ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯವಿದ್ದ ಕಾಲವದು. ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಸಂವೇದನೆಗಳು ಆದರ್ಶ ನೆಲೆಯಿಂದ, ಪ್ರಜ್ಞಾನೆಲೆಯಿಂದ, ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಲೆಗೆ Shiಜಿಣ ಆದ ಸಂದರ್ಭವದು. ಇಂತಹ ಒತ್ತಡದ ಮಧ್ಯೆ ಕಥೆಯನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರಂಭಿಸಿದ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಪಾಟೀಲರು ನವ್ಯ ತಂತ್ರ ವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸದೇ ಅಥವಾ ನವ್ಯೋತ್ತರದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪಠ್ಯಗಳಿಗೆ ಆಕರ್ಷಿತರಾಗದೇ ಭೂತಕಾಲದ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವ ಪ್ರಜ್ಞಾಕಾಲಕ್ಕೆ ಎಡತಾಕಿದ್ದು ವಿಶೇಷವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗೇ ಪಾಟೀಲರ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಓದಿನ ಹಿಂದೆ ನವೋದಯದ ಆನಂದಕಂದ (?) ಮತ್ತು ನವ್ಯದ ಕಂಬಾರರ ಮಾದರಿಗಳಿವೆ ಎನ್ನುವ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಿದೆಯಾದರೂ, ಈ ಕಥೆಯ ಹಿಂದೆ ಆನಂದರ ಮತ್ತು ಚಿತ್ತಾಲರ ನಾನು ಕೊಂದ ಹುಡುಗಿ ಮತ್ತು ಕತೆಯಾದಳು ಹುಡುಗಿಯ ಪ್ರಭಾವವಿದೆ. ಒಡಪುಗಳು ಕಥೆಯ ಅಚಿಟಿvಚಿs ದೊಡ್ಡದಲ್ಲ. ಆತ್ಮಕಥನದ ದಾಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ಈ ಕಥೆ ಮನುಷ್ಯನ ಒಳಜಗತ್ತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸ್ಥಾಪಿತ ರೂಢಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅದರೊಟ್ಟಿಗೆ ಸಂಘರ್ಷಿಸುವ ಆಧುನಿಕತೆಯನ್ನು ಭಾಷೆಯ ಸಮಗ್ರೀಕರಣದ ಮೂಲಕ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪಾಟೀಲರು ಮೊದಲ ಕಥೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಇದನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದ್ದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ೧೯೭೦ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಲಂಕೇಶರ ನಾನಲ್ಲ ಕಥಾ ಸಂಕಲನಕ್ಕೆ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಅಡಿಗರು ಬರೆದ ಮುನ್ನುಡಿಯ ಮಾತುಗಳು ಪಾಟೀಲರ ಈ ಕಥೆಗೂ ಅನ್ವಯಿಸುವಂತಿವೆ. ಅಡಿಗರು ಹೇಳುವಂತೆ ಅಂತರಂಗ ಶೋಧನೆಯ ಈ ಮಾರ್ಗ ಆಳಕ್ಕೆ ಹೋದಷ್ಟು ಅಗಲಕ್ಕೆ ಹರಡುವುದಿಲ್ಲ ಆದ ಕಾರಣ ಈ ಕಥೆಗಳು ಹೊಸ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸುತ್ತವೆಯಾದರೂ, ಸಮಗ್ರತೆಯ ಕಡೆಗೆ, ಬಂಧ ಸೌಷ್ಠವದ ಕಡೆಗೆ ಪ್ರಬಂಧಗತ ಧ್ವನಿಯ ಕಡೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಜೀವನದ ಬಹು ಮುಖ್ಯಾಂಶವಾದ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಪೂರ್ಣತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ, ಕನಸಿನ ಆದರ್ಶದ ಎಳೆಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಸೇರದೆ ಇರುವುದರಿಂದ ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಅನುಭವ ಸರಳಗೊಂಡಿದೆ ಎಂದೂ ತೋರಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿಯ ತೀವ್ರತೆಗೆ ಆ ಸರಳತೆಯೇ ಕಾರಣ ಎನಿಸಬಹುದು. ಎಂದರೆ ನಮ್ಮ ಹಿಂದಿನವರ ಸಣ್ಣ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಂಶದ ಮೇಲೆ ಘಾತ ಬಿದ್ದ ಹಾಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಸುಪ್ತ ಪ್ರಜ್ಞೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ ದೊರೆತ ಹಾಗೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕಥೆಯ ಬಂಧಕ್ಕೆ ಅದರ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕತೆಗೆ ಸಾಧಕವಾಗುವ ಸಮಗ್ರತೆಗೆ ಕೊಂಚ ಕುಂದು ಬಂದ ಹಾಗೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಈ ಕಥೆಗಳಿಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಪರಿಮಾಣ ಸೇರಿದರೆ ಅವು ಆಗ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು ಎನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಅಡಿಗರು ಹೇಳುವ ಇನ್ನೊಂದು ಪರಿಮಾಣ ವನ್ನು ಪಾಟೀಲರ ಇತರ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದೆನ್ನುವ ಭರವಸೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸಿದ ಕಥೆ ಇದು.
